De rechtbank van Brugge veroordeelde een priester tot een maand gevangenisstraf met uitstel omdat hij had nagelaten aan de alarmbel te trekken toen een man bij hem kwam aankloppen met zelfmoordplannen. Op het eerste zicht is er juridisch weinig aan de hand. Het strafwetboek is immers duidelijk: wie nalaat hulp te verlenen aan personen in nood, is strafbaar. Punt. Voor onze geseculariseerde samenleving mag het ook niet verwonderen dat de strafwetgeving voorrang heeft op het kerkelijk recht, meer bepaald het biechtgeheim dat de beklaagde in dit geval (overigens onterecht) ter verdediging inriep. Weliswaar is dat het debat dat de meeste aandacht krijgt in de media. Toch is het lang niet de enige (of zelfs de meest relevante) vraag die deze veroordeling oproept. Zelf heb ik drie andere vragen, die helemaal niets te maken hebben met biechtgeheim of scheiding van kerk en staat. Maar die wel naar het hart van de problematiek gaan: het helpen van mensen in nood. 1. Vergeet even dat de man in kwestie een priester is. In deze dagen van sociale media lees je heel wat online noodkreten. Soms via een privé bericht waarvan de inhoud niet zoveel verschilt van wat een vrijwilliger van de Zelfmoordlijn te horen krijgt. Hoe moeten we hier op reageren? En zijn we nu strafbaar wanneer we dat niet of niet adequaat doen? Welke standaard van “hulp bieden aan wie nood lijdt” geldt in dat geval? Een goede e-learning vind je alvast hier.
2. Hoe zit het eigenlijk met het zelfbeschikkingsrecht van de betrokkene? Is het mogelijk dat hij of zij psychisch ondraaglijk en uitzichtloos lijden ervaart als grond voor zijn of haar doodswens? En hoe definieer je dan “helpen”? Waar ligt voor de maatschappij dan de grens dan tussen een arts die euthanasie uitvoert op verzoek van de patiënt of een priester die op verzoek van de pastorant zwijgt?
3. Indien je het beroepsgeheim van bepaalde categorieën hulpverleners gaat strafrechtelijk kwalificeren, geef je het signaal aan zij die hulp bij hen zoeken dat die hulpverleners bij wet verplicht zijn hun vertrouwen te schenden. Zal dit velen er niet van weerhouden aan te bellen met hun noodkreet?
Belangrijker dan het concrete antwoord op deze drie vragen vind ik dat we als samenleving voorbij de heilige huisjes (of die nu katholiek of seculier zijn) kijken. Met aandacht voor diegene die zowel in de wetgeving als in de pastorale zorg centraal dient te staan: de noodlijdende mens.
Voor wie met vragen zit rond zelfdoding: 1813