THOMAS EN ANSELMUS
In maart 1274 trok Thomas van Aquino naar Lyon, om er het concilie bij te wonen. Hij zou zijn bestemming nooit bereiken, want op 7 maart stierf hij onderweg, tussen Napels en Rome. Hoe anders zou de kerkgeschiedenis er uit hebben gezien, indien Thomas in Lyon was aangekomen? We zullen het nooit weten. Zijn weg eindigde in het kleine stadje Fossanova...
“Fides quaerens intellectum”, sprak Anselmus van Canterbury. En hij kon het weten.
De uitdaging om vanuit de rede het christelijke godsgeloof verstaanbaar, ja zelfs aannemelijk te maken, heeft in beginsel niets te maken met een gedateerde missioneringsdrang, een restauratief verlangen naar vervlogen tijden of het winnen van het pleit in het actuele debat met het humanistisch atheïsme.
Neen, eerder dan dat is het de taak van de theologie om het christelijk geloof verstaanbaar te maken voor zichzelf, voor de gelovige gemeenschap. Hoe belangrijk de vraag naar een gemeenschappelijke basis voor gesprek met anders- of nietgelovigen ook is (de fameuze en vaak problematische kwestie van de “prolegomena”) en hoe aantrekkelijk het ook is zichzelf te verliezen in een rationele theodicee in het licht van de vele (al dan niet onderbouwde) kritieken op het christendom die de postmoderne (postchristelijke) media dagelijks ventileren, toch is de godsleer het in de eerste plaats aan zichzelf verschuldigd om vanuit de menselijke rede het godsgeloof van de geloofsbelijdenis (“credo in unum Deum”) te motiveren. “Fides quaerens intellectum” dus – het geloof zoekt (vanuit zichzelf) de rede, net zoals God zelf (zo geloven wij) vanuit zichzelf gericht is op gemeenschap met mensen.