De recente berichtgeving rond (opnieuw) grootschalig kindermisbruik door katholieke priesters en jarenlange toedekking door hun bisschoppen roept terecht de wrange nasmaak op van onze eigen crisis rond en sinds de affaire Vangheluwe. Voor de buitenwacht lijkt het alsof er niets veranderd is. En sommige vrijzinnige scherpslijpers zien hierin niet geheel onverwacht de gedroomde bevestiging om hun antikerkelijke discours de nodige kracht bij te zetten.
Dat ook de in VS, net zoals hier te lande, de laatste decennia wel degelijk heel wat ten goede veranderd is (iets wat het rapport van de Pennsylvania Grand Jury overigens benadrukt) en de machtskerk van weleer die deze schrijnende wantoestanden überhaupt mogelijk maakte in onze contreien gelukkig al lang niet meer bestaat, wordt snel vergeten in de confrontatie met de inderdaad weerzinwekkende feiten van de vorige eeuw. En dat is niet eens onterecht. Laat de verontwaardiging vandaag gerust hoogtij vieren - dat is wellicht de beste waarborg om ervoor te zorgen dat deze gitzwarte bladzijde uit de kerkgeschiedenis zich niet meer kan herhalen. Nooit meer.
Heilige verontwaardiging, ja woede is hier op zijn plaats. Jegens een instituut dat zo ver vervreemd was geraakt van de Blijde Boodschap die ze dient uit te dragen, dat ze gedrag toeliet, in de hand werkte en toedekte dat diametraal inging tegen alles waarvoor zij diende te staan. Jegens perverse roofdieren die de sacramenten van de Kerkgemeenschap, die tekenen van God zijn, misbruikten om hun lusten te botvieren op de meest zwakken. Jegens hun oversten die al te moedwillig de andere kant opkeken, omdat hun imago hun dierbaarder was dan de zielen die aan hun zorg waren toevertrouwd. “Witgekalkte graven, rot vanbinnen” zou het verdict geweest zijn van Jezus, die er nooit doekjes om wond als het ging over kritiek op machtsmisbruik door de gevestigde orde.
Al even aanstootgevend zijn de reacties van sommige (gelukkig weinige) huidige prinsen van de Kerk, die vooral op ontnuchterende wijze aantonen hoeveel eelt de ziel ook vandaag verzamelt in de laatste achterkamers van een afbrokkelend bastion. De crisis van de Kerk is te wijten aan… een cultuur van homoseksualiteit? “The gay lobby”… En natuurlijk de “onduidelijkheid” die Paus Franciscus zaait rond de ware leer… Heus? Is dat de reactie die het blootleggen van deze kerkelijke beerput uit het niet zo verre verleden vergt? Kan men zich dan nog oprecht verbazen over de nieuwe diepten van woede en onbegrip die dergelijke opmerkingen oproepen?
Neen, dan liever de heilige woede. De woede van de psalmist in de wraakpsalmen.:“Dochter van Babel, die verwoest zult worden, welzalig is hij die u uw misdaad vergelden zal, die u tegen ons begaan hebt”. (Ps. 137, 8) Of van Jezus zelf: “Wie zich dus klein maakt als dit kind, die is de grootste in het koninkrijk der hemelen. Wie één zo’n kind bij zich ontvangt in mijn naam, ontvangt Mij. Maar wie één van deze kleinen die op Mij vertrouwen ten val brengt, kan beter met een molensteen om zijn nek in volle zee gegooid worden.” (Mt. 18, 6)
Na de woede mag er plaats komen voor reflectie: we hebben sinds deze vreselijke feiten als Kerk gelukkig een hele weg afgelegd. Een weg van al te machtig instituut naar kleine minderheid, van soms hoogmoedige vanzelfsprekendheid tot nederige authenticiteit. Enfin, deels toch. We zijn er nog lang niet. Maar we zetten stappen. In 2012 verscheen van de Belgische bisschoppen de tekst “verborgen verdriet - naar een globale aanpak van seksueel misbruik in de Kerk.” Samen met experts uit diverse sectoren werd samengewerkt om die globale aanpak concreet te maken. Van meldpunten over psychologische screening van kandidaat-priesters tot verzoening en compensatie van slachtoffers uit het verleden, ook buiten de wettelijke verjaringstermijn. De Belgische Kerk werkte actief mee aan het Centrum voor Arbitrage inzake Seksueel Misbruik. De Vlaamse theologe Karlijn Demasure staat aan het hoofd van het Centrum voor de Bescherming van Minderjarigen (CCP) van de Gregoriaanse Universiteit van Rome.
Er gebeurt dus veel. Maar goed nieuws is geen nieuws.
Precies daarom komen tijdingen zoals die uit Pennsylvania vandaag zo onversneden hard binnen. Na de terechte woede is er daarom tijd nodig voor zelfbevraging: doen we genoeg? Kunnen we meer doen? En hebben we geen misplaatst gevoel van arrivisme? Want dit kan en mag echt nooit meer kunnen gebeuren. Kunnen we het daarover eens zijn?
Precies daarom zijn de eigengereide signalen vanuit sommige hoeken van de Kerk vandaag zo verontrustend: niet alleen omdat ze ostentatief fout zijn, maar omdat ze ervan getuigen dat de reflex om de fout bij de anderen (de homoseksuelen, de foute paus, …) te leggen blijkbaar zeer hardnekkig is. Het zou kunnen doen vermoeden dat we minder geleerd hebben uit het verleden dan we werkelijk zouden moeten geleerd hebben.
En dat zou dodelijk zijn. Niet alleen voor de geloofwaardigheid van die falende, zondige mensenkerk maar ook voor die van de Boodschap van Liefde die ze geacht wordt te dienen.
Mij persoonlijk nodigt het nieuws uit Amerika vooral uit verder te werken en te dienen, in het volle besef dat ieder kerkgebeuren, hoe ge-inspireerd ook door de Geest, ultiem onvolmaakt werk van mensen is. Dat besef is heerlijk ontnuchterend. Zelfs bevrijdend. Het bevrijdt me van de verleiding die de duivel ook aan Jezus in de woestijn aanbood: die van zelfoverschatting en egoïsme. In de plaats komt, als het goed zit, authenticiteit en nederigheid. Met vallen en opstaan. Ook morgen weer. Maar eerst nog even ruimte voor die heilige woede. Verdomme toch.
